Portugal

Portugal

Portugal is een buitenbeentje in Europa dat zijn eigen druivenrassen trouw is gebleven en waar mondiale druiven tot op heden nauwelijks voet aan de grond gekregen hebben. Het is een ware schatkamer met vele tientallen rassen waarvan buiten de eigen streek nog nooit iemand gehoord heeft.

Toch kun je Portugal allesbehalve ouderwets noemen. Ook hier heeft men zijn voordeel gedaan met technische verworvenheden. De wijnen hebben daardoor aan finesse gewonnen, terwijl hun authenticiteit onveranderd gebleven is. In de meeste gevallen gaat het trouwens om assemblages van diverse druivenrassen. Portugal heeft er honderden van.
Hoewel Portugal en Spanje maar weinig met elkaar gemeen hebben, is er toch iets wat ze delen: een grote verscheidenheid aan klimatologische condities. Ook in Portugal heb je verrassende verschillen, van nat en koel in de noordelijke Minho tot zonnig en warm in de zuidelijke Algarve.

Etikettering

De Portugese wijnwet onderscheidt twee herkomstbenamingen voor kwaliteitswijnen:
Denominação de Origem Controlada (DOC), evenals de appellation contrôlée in Frankrijk toegekend aan wijnen van het hoogste niveau. Indicação de Proveniencia Regional (IPR), enigszins te vergelijken met Vin de Pays. Net als de DOC aan allerhande regels gebonden en soms een opstap in die richting.

Vinho Regional, in de lijn van de IPR maar dan van toepassing op grotere gebieden.
De typisch Portugese term garrafeira betekent zoveel als speciale selectie en wordt gebruikt als aanduiding voor rode wijnen uit zeer goede jaren met minimaal 3 jaar rijping – op hout en op fles – voor hij op de markt mag komen..

Port

Portugals grootste troef is port. De wijn dankt zijn naam aan de havenstad Porto, maar komt uit de Dourovallei. Je vindt hier een van de spectaculairste wijnlandschappen ter wereld met terraswijngaarden op steile graniethellingen. ’s Zomers is het er brandend heet, ’s winters ijskoud. De Dourovallei werd al in 1756 afgebakend en is daarmee het oudste gereglementeerde herkomstgebied ter wereld.

Port zelf is een versterkte wijn. Door de gisting te onderbreken door toevoeging van wijnalcohol behoudt de wijn zijn restsuikers en krijgt hij tevens zijn relatief hoge alcoholpercentage. Port staat niet voor één enkele wijn, maar voor een hele serie wijnen. Wijnen met heel verschillende stijlen en smaken als gevolg van verschillen in het mengen en opvoeden van de basiswijnen:

White Port: Witte port, droog, halfdroog of zoet van smaak. Gemaakt van witte druiven.
Ruby Port: Een port waarvan de levendige rode kleur doet denken aan die van de edelsteen robijn. Een levendige jonge wijn met vurige fruitigheid en een constante kwaliteit.

Tawny Port: Port met normaliter 3 tot 5 jaar rijping op vat. Hoe ouder de wijn is, des te meer oranje reflexen, soepelheid en finesse hij vertoont. Vintage Character: Ietwat misleidende benaming voor een eersteklas Ruby met vijf jaar houtrijping. Anders dan de naam doet vermoeden is dit een blend van basiswijnen uit verschillende oogstjaren.

Old Tawny Port: Bepaalde tawny’s dragen een leeftijdsaanduiding: 10 years, 20 years, 30 years, of over 40 years old. Ze zijn samengesteld uit wijnen van diverse oogstjaren waarvan de gemiddelde leeftijd op het etiket is aangegeven.

Colheita: Tawny van één enkel oogstjaar. Rijpt lang op vat, van zijn prille jeugd tot aan het moment van bottelen. Evenals het oogstjaar vermeldt het etiket ook het tijdstip van botteling.

Late Bottled Vintage Port – L.B.V.: Wijn van één enkel oogstjaar, dat met het jaar van botteling aangegeven is op het etiket. Rijpt 4 tot 6 jaar op vat voordat hij gebotteld wordt. Iets lichter, maar ook makkelijker toegankelijker dan een ‘echte’ Vintage.
Vintage Port: Wijn van één enkel, uitzonderlijk goed oogstjaar. Wordt dus niet gemengd. Ondergaat een opvoeding van twee jaar op vat en voltooit zijn rijping op fles. Ontwikkelt zich langzaam en vormt daarbij bezinksel, wat decanteren noodzakelijk maakt.
Behalve de uit verschillende wijngaarden samengestelde Vintage met alleen de naam van de producent is er ook de Single Quinta Vintage. Deze is afkomstig uit één enkele wijngaard (quinta) en draagt de naam van die wijngaard.

Rijk aanbod

Portugal heeft nog heel wat meer te bieden dan alleen maar port.
Uit het natte, groene noorden van het land komt de Vinho Verde, een levendige frisse wijn. Hoewel het meeste rood is (!), zie je in het buitenland enkel de witte versie. De beste is die met een hoog percentage alvarinho druif.
De witte en rode tafelwijnen van de Douro – de Portstreek – behoren tot het beste wat Portugal aan tafelwijnen te bieden heeft. Modern gevinifieerd, maar wel gemaakt van eigen druivenrassen. De productie ervan is trouwens groter dan die van portwijnen!
De Dão is een van de oudste wijngebieden in Portugal. Het ligt rond Viseu, ten zuiden van de Douro en produceert hoofdzakelijk rode wijnen die goed kunnen rijpen.
Voor stoer, stevig rood met veel tannine moet je in Bairrada zijn, dat in het westen aan Dão grenst. De power komt daar van zo’n typisch Portugese druif, de baga.
Verder naar het zuiden, langs de benedenloop van de Taag (Tejo in het Portugees) is deRibatejo te vinden, een gebied met een gevarieerd aanbod. Vooral de districten Cartaxo en Almeirim zijn het onthouden waard.

Een gebied in opkomst, en in zekere zin vergelijkbaar met de Languedoc en de Nieuwe Wereld, is de Alentejo. Je vindt hier, in het zuidoosten van Portugal, zowel goede rode als witte wijnen (o.a. Redondo, Borba, Vidigueira, Reguengos).

Madeira

Portugals meest onderschatte wijn komt van het eiland Madeira, ver weg in de Atlantische Oceaan. Het is een wijn met een volstrekt uniek karakter, net als port. Hij dankt dat karakter aan de geforceerde oxidatieve opvoeding, compleet met opslag in warme ruimtes. Door de oxidatie krijgt de wijn het buitengewoon complexe aroma dat hem zo bijzonder maakt. In smaak varieert hij van droog tot zoet, met altijd een hoge zuurgraad. Vooral de zoete versies lijken het eeuwige leven te hebben.