Wijnland Zwitserland: Ticino
Het kanton Ticino geldt in wijnland Zwitserland – en vooral in de Duitstalige gedeelten – als de ‘zonneveranda’. Waarheid en toeristische legende vermengen zich hier tot een hardnekkig cliché.
Inderdaad is Ticino tegenwoordig een van de interessantste wijnbouwgebieden van wijnland Zwitserland. Met de Merlot del Ticino heeft een wijn die ook internationaal aansluit bij de huidige trend.
Toen echte en valse meeldauw tussen 1850 en 1860 het voorheen gangbare versnijden van Europese blauwe druiven, zoals freisa en barbera, onmogelijk maakten, ging men in Ticino over op resistente Amerikaanse soorten. Wijnen van hybriden smaakten weliswaar duidelijk minder, maar stelden wel het economisch overleven veilig.
In dit licht moet men ook de na 1900 door een kantonnaal onderzoeksbureau begonnen experimenten met variëteiten zien. Vanaf 1907 bevorderde men de aanplanting van merlot. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog had deze zich ingeburgerd., hoewel hij lange tijd slechts werd gebruikt voor de productie van pretentieloze, heldere tafelwijnen. De aarzelende aanzetten van grotere wijnhandelaren om hun assortiment uit te breiden met prestigieuze wijnen vonden vaak geen weerklank. Pas toen een groep immigranten uit Oost-Zwitserland zich in Ticino geheel stortte op het voorbeeld van Bordeaux, begon een tot op heden voortdurende kwalitatieve verbetering.
Het kanton Ticino valt uiteen in de gebieden ten noorden en ten zuiden van de Monte Ceneri. In Sopraceneri domineren lichte, fruitige wijnen op zandige, aangeslibde bodems. In de zijdalen en langs de Ticino zijn de bodems rijker aan graniet en armer aan humus en de merlot valt daar dienovereenkomstig stofferig en steviger uit. Tot Sopraceneri wordt bovendien het officieel bij het kanton Graubünden behorende Misox gerekend – een bergdal in de nabijheid van Bellinzona. In Sottocineri brengt het gekloofde Malcantone pittige, langzaam rijpende wijnen voort, terwijl Mendrisiotto met zijn morenenbodems van kalk en leem staat voor bijzondere volle dieprode wijnen. Uit de omgeving van Lugano komen bessige, zachte merlotwijnen. Naast de merlot wordt overal in Ticino in kleine hoeveelheden Nostrani geproduceerd – ongecompliceerde rode wijnen uit een vermenging van overwegend piemontese variëteiten. Het aandeel witte druivenstokken bedraagt op dit moment slechts zes procent van het totale kantonale teeltgebied van 1040 ha.
Sinds 1997 bestaat er in Ticino een DOC-systeem. De oogstmaxima werden daarbij met één kilogram druiven per vierkante meter (circa 75 liter per are ) zo royaal vastgesteld, dat men ook merlotwijnen van een liter met een DOC-benaming kan aantreffen. Bovendien mogen op dit moment nog 10 procent andere wijnen (zelfs buitenlandse) in een DOC-wijn worden gesneden. Deze regel is weliswaar in 2005 vervallen, zodat tot 10 procent vreemde (en zelfs buitenlandse) wijnen in de DOC-wijnen mogen worden gesneden. Toch heeft het DOC-statuut van Ticino net zoals daarvoor de reputatie van geringe kwaliteit te zijn. Sommige wijnboeren brengen daarom hun wijnen op de markt als Vino da Tavola della svizzera italiana.
BRONNEN: Uitgever Ullmann AUTEURS: Ulrich Sautter, Eckhard Supp, Patrick Fievez, Anthony Rose TEKSTBEWERKING: Arie Benda, APERITIEF©