Herinner me een vakantie in Toscane. Jaren geleden. Vriend en ik nog niet zo lang samen. Relatie nog een tikje fragiel. En toch met een tentje op vakantie. Regenen dat het deed. Bijna ‘on-Toscaanse’ hoosbuien. Dan maar lekker uit eten in een chique etablissement in San Gimignano. Alles opgedekt met wit linnen. Flonkerende wijnglazen en knipmessende obers. De bestelde fles Brunello di Montalcino werd met een hoop ceremonie op tafel gezet. Oefff wat was ie niet goed. KURK met hoofdletters. In mijn beste Italiaans met bibberstem van zenuwen fles teruggestuurd. Werd natuurlijk prima opgelost door de heren bediening. Want ‘kurk’ in wijn is een veel voorkomend probleem. Maar wat is nu eigenlijk ‘kurk’ in de wijn? Hoe herken je dat, en belangrijk ook, hoe kun je het voorkomen?
Wat is kurk?
Met ‘kurk’ wordt bedoeld dat de wijn een nare en muffe geur heeft. Een beetje als nat karton of schimmels. Het fruit lijkt verdwenen en de lengte van de wijn wordt ernstig bekort. Geen plezier om te drinken. De mate van besmetting varieert. Soms is het bij een eerst snuif aan het glas meteen duidelijk maar het kan ook een sliertje onzuiverheid zijn. Daardoor af en toe lastig om te herkennen. Deze verschijnselen worden veroorzaakt door het stofje Trichlooranisool, afgekort TCA. Dit ontstaat door een soort schimmel in de kurk. Een paar druppeltjes kunnen een zwembad vol wijn ondrinkbaar maken. Vroeger leek TCA te ontstaan doordat de natuurkurken gereinigd werden met chloor. Maar dat bleek de boosdoener niet te zijn. Ondanks dat de industrie is overgestapt op andere schoonmaakmiddelen blijft die nare TCA bestaan. Het lijkt alsof de natuurkurk met al zijn piepkleine poriën een broedplaats is voor schimmels. Die er ook niet uit te reinigen zijn. Er moet dus een andere oplossing komen.
Bedenk dat ongeveer 5% van alle wijn met een natuurkurk deze afwijking heeft. Dat is dus best een serieus probleem. Zowel voor de wijnboer als voor de handel. Maar zeker ook voor de consument. Niet leuk als je denkt een lekker flesje open te trekken.
Alternatieven voor natuurkurk
Wat zijn dan de alternatieven voor de natuurkurk? Een aantal jaren geleden begon de synthetisch kurk aan zijn opmars. Op papier klinkt het misschien als een goed idee. De praktijk bleek anders. Deze afsluiter geeft vaak een bijsmaak aan de wijn. Nog belangrijker, door zijn harde structuur sluit hij niet helemaal goed af. Dus de aroma’s floepen de fles uit en de zuurstof floept er in. Daardoor verliest de wijn zijn fruitigheid en oxideert (zoals sherry). Vond het trouwens ook heel erg lijken op een dooie vinger zo’n plastic kurk ;-(
Een ander alternatief lijkt de Diam kurk. Hierbij wordt de natuurkurk verpulverd tot een soort poeder. Zodat het goed te reinigen is en schimmels geen kans hebben. Dan wordt dit poeder met een soort bindmiddel weer in het gewenste model gemaakt. Dure oplossing en erg bewerkelijk. Lijkt echter wel betrouwbaar. Wat ik ook steeds vaker zie is de vinolok. Een chique glazen stopje. Vinden consumenten mooi. Lijkt ook te werken maar is zo mogelijk nog duurder dan de Diam kurk. Hmmmmmmm lastig.
Dan nog de schroefdop en de kroonkurk. Tsja, kroonkurk. Ik hoor je denken terwijl je leest. Dat doet denken aan bier. Of frisdrank. Zeker niet aan wijn helaas. Terwijl alle champagnes jarenlang rijpen onder een kroonkurk. Die dus uitstekend werkt en goedkoop is. Imagotechnisch niet haalbaar dus. Blijft over de schroefdop. Voor veel consumenten een bekend fenomeen. Schroefdoppen beschermen het fruit in de wijn. Zijn niet heel duur. De ontwikkeling hierin gaat snel. Er zijn al schroeverds met op maat gemaakte binnendoppen. Die net dat kleine beetje zuurstof doorlaten dat de wijn nodig heeft om mooi te ouderen. Waarom dan niet alle top-Bordeaux met een schroefdop? Traditie speelt hierin een rol. Zeker ‘oude-wereld-wijnmakers’ zijn traditioneel. De klassieke consumenten ook trouwens. Zien wijn als natuurproduct. Met een natuurlijke kurk. Willen geen paar honderd euro betalen voor een fles zonder ‘plop’. En trouwens ook een schroefdop-fles heeft kans op TCA. Dezelfde schimmel komt ook voor in houten vaten. of houten stellingen in de wijnkelder. Kan ook de wijn besmetten. Risico is heel klein maar wel aanwezig.
De oplossing
De oplossing is eenvoudig volgens mij. Allemaal Italiaans leren. Zodat we bij de knipmes-obers in San Gimignano een fles kunnen terugsturen. En accepteren dat wijn inderdaad een natuurproduct is. Met soms mankementen maar gelukkig meestal niet en erg lekker. En dan redt zo’n fles toch een verregende vakantie 😉
