Vrienden van Riesling: De Duitse wijnwetgeving ontrafeld – deel 1

Al speurende op het internet doe je soms van die ontdekkingen. Zo kwamen wij terecht bij de website: vriendenvanriesling. Een hele leuke website met blogs over allerlei onderwerpen maar allemaal rondom de Riesling druif. De komende tijd zullen jullie meer kunnen lezen op Wijnbloggers van de Vrienden van Riesling. Veel leesplezier!

Er gaat geen week voorbij of er komt wel ergens een bericht voorbij – zij het op Twitter, Facebook, wijnblog of wijnforum – over de ingewikkelde wijnwetgeving in Duitsland.
Na bijna drie jaar bloggen over Duitse riesling zijn er ook voor ons nog altijd hiaten in onze kennis over hoe alles nu juist in elkaar past.

Daarom beginnen we aan een reeks artikels die de Duitse wijnwetgeving in historisch en economisch perspectief tracht te zetten.
Waarschijnlijk gaat dit ook nog niet 100% volledig zijn. We doen wat we kunnen, en delen alle informatie die we hieromtrent gevonden hebben.

De Duitse wijnbouw in de geschiedenis.

Weinschiff_RLMTrierZoals zovele gebruiken en instellingen is ook het telen van druiven en het maken van wijn in Duitsland schatplichtig aan de Romeinen (eerste eeuw na Chr.) en later aan de Christelijke monniken. Ausonius, naar wie het befaamde Chateau Ausone in St.-Emilion is genoemd, schreef in 370 voor Chr. over de steile wijngaarden in de Rijnvallei.
500 jaar later stimuleerden de Karolingische vorsten het aanplanten van wijngaarden in de regio door land te verschaffen aan abdijorden die op missie gingen en wijnstokken meenamen om zo nog meer wijngaarden aan te planten.
In de Rheingau stichtten de Benediktijnermonniken een abdij die later Schloss Johannisberg zou worden. In 1135 richtten de Cisterciënzers Kloster Eberbach op. Deze monniken kwamen uit Bourgogne, waar ze nog maar pas de nieuwe abdij van Cîteaux hadden gesticht, en daar ook een wijngaardje hadden aangelegd: het Clos de Vougeot.
Weinig is geweten van welk type druif of welk type wijn toen gangbaar was. Waarschijnlijk was de belangrijkste variëteit Elbling. Riesling kwam pas later, een eerste betrouwbare vermelding werd gedocumenteerd in 1435 in de Rheingau, en iets later in de Moezelvallei. Sommige van de bekendste wijngaardpercelen in Duitsland bestaan dus al sinds de 11de eeuw, en daar wordt nu nog wijn gemaakt.

In de Middeleeuwen vestigde Duitsland wijnhandel met Nederland, Scandinavië en Engeland, dankzij de Rijn die in verbinding staat met de Noordzee. Belangrijkste wijnhandelssteden waren toen Frankfurt en Keulen.

In de zeventiende eeuw kwam de Duitse wijnbouw in een diepe crisis. De prijzen daalden, enerzijds door de sterke uitbreiding van de wijngaarden, wat leidde tot overproductie, anderzijds door het toenemend bierverbruik.

Tijdens de Dertigjarige Oorlog (1618-1648), werden de wijngaarden verwoest en stierven een groot aantal werkkrachten. In de nasleep van deze oorlog werd Elzas overgedragen aan Frankrijk.
Om een idee te geven: voor de Dertigjarige Oorlog bedroeg het wijngaardareaal in Duitsland 350.000 ha. Dat is bijna vier keer zoveel als vandaag!map_german_wineregions

Na deze crisis kwam er een langzaam herstel. De kwaliteit nam weer toe, omdat minder geschikte landbouwgrond niet meer voor wijnteelt werd gebruikt, en omdat door politieke en kerkelijke decreten meer en meer Riesling werd aangeplant in plaats van minder kwaliteitsvolle druivenrassen.
De eerste monocultuur Riesling werd in 1720 aangeplant op Schloss Johannisberg. Edelrot (Botritys Cinerea) werd iets later ontdekt, en in 1753 produceerde Kloster Eberbach de eerste wijn van gebotrytiseerde druiven.
De term Auslese dateert van omstreeks 1775, toen op Schloss Johannisberg de oogst per ongeluk werd uitgesteld. Dit leidde tot een late oogst van voornamelijk ingedroogde druiven, en wijnen die op deze manier werden gemaakt werden later legendarisch.

Het duurde toch ruim 150 jaar voor de wijnindustrie in Duitsland van de crisis herstelde. Door de Franse Revolutie en de Napoleontische oorlog veranderde Duitsland politiek en geografisch. Eigendom van wijngaarden ging meer en meer over van de kerk naar private producenten. Door de oprichting van het Duitse Rijk in 1871 werd het land een natie, in plaats van een verzameling koninkrijkjes en prinselijkheden wat het voorheen was.

In de 20ste eeuw werd het land weer getroffen door catastrofes. De Eerste Wereldoorlog, de pijnlijke economische realiteit van de Weimar Republiek, de opkomst van het Nationaalsocialisme en de depressie van 1930, gevolgd door de Tweede Wereldoorlog: 40 jaar ontbering.
Op wijngebied moet daarbij de introductie van de “merkwijnen” in 1930 vermeld worden – Liebfraumilch! – wat het imago van Duitse wijn over de grenzen geen deugd deed.
Het invoeren van Wijnwetten (in 1892, 1909 en 1930) was een schuchtere poging om enkele standaarden te bepalen, zoals op gebied van suikertoevoeging en alcoholgehalte, maar deze wetten zorgden vooral voor verwarring en ontevredenheid bij de producenten.

Oorlogen, hongersnood, armoede, veranderende markten, een radicale ommekeer in de politieke situatie in Europa. Het was erg gesteld in de twintigste eeuw. En toen kwam de Wijnwet van 1971.
De bepalingen van deze wet worden zonder uitzondering door de huidige wijnbouwers beschreven als “De doodsteek voor de wijn in Duitsland”.

Bronnen:
een complete lijst van geraadpleegde bronnen volgt na deze reeks artikels…

Nog geen reacties

Laat een reactie achter

Your email address will not be published.