Languedoc en Roussillon (1)

Languedoc 1Revolutie in de Midi

In de oorspronkelijke wijndorpen tussen de Rhône en de Spaanse grens waait een frisse wind. In plaats van een knieval te maken voor de beroemde producten uit de Bordeaux, hebben de wijnboeren van de Midi de mouwen opgestroopt en persen ze superwijn. Tegenwoordig reizen kenners de wereld rond voor de wijnen uit de Languedoc en Roussillon.

Dit is niet toevallig. De wijncultuur van Frankrijk begon 2000 jaar geleden niet voor niets bij de poorten van Narbonne, afgezien dan van de Provence. Schrale hellingen, een droog klimaat en de vele zonne-uren per jaar bieden buitengewoon goede natuurlijke omstandigheden voor gezonde, aromatische en geconcentreerde wijnen.

De wijnbouw in het zuidoosten beleefde een hoogtepunt onder de Romeinen, toen de amforen met wijn uit de provincie Gallia Narbonensis in Rome een goede reputatie genoten en naar Duitsland geëxporteerd werden. Met de val van het Romeinse Rijk verloor de wijnbouw zijn landelijke betekenis. Weliswaar werd deze vanaf de 9e eeuw door de vele kloosters bevorderd, maar hij diende in de Middeleeuwen alleen de eigen consumptie van de regio. Pas toen de infrastructuur eind 17e eeuw door de aanleg van de haven van Sėte en verschillende wegen aanzienlijk werd verbeterd, beleefde de wijnbouw een nieuwe impuls.

Er was in die tijd grote vraag naar eau-de-vie, de brandewijn die wijnen versterkte en houdbaar maakte. Zo ging men ertoe over een groot deel van de productie te destilleren. Terwijl hiervoor op de uitgestrekte vlakten robuuste massaproducten als aromon en carignan geplant werden, legden de wijnboeren van de hoger gelegen dorpen met hun stenige hellingen zich toe op de productie van grenache of mourvėdre. Uit deze tijd stamt de reputatie van enkele gemeenten en gebiedsdelen.

Languedoc 2

Industrialisering

Een beslissende verandering van de markt bracht in de 19e eeuw snel voortschrijdende industrialisering van de steden van Noord-Frankrijk. Hierdoor ontstond er een nieuwe bevolkingslaag met nieuwe gewoonten. De wijn kreeg in het troostloze leven van de arbeiders een vaste plaats. De handel was zo winstgevend, dat in de Midi de wijnbouw-gebieden alle andere culturen verdrongen. Languedoc werd met meer dan 460.000 ha het grootste wijngebied ter wereld. Daarmee was het noodlot van de betere wijnen beslist. In plaats van afzonderlijk aangeboden te worden, dienden sterkere en donkere kwaliteiten er alleen toe, dunne wijnen te verbeteren of ze werden als medicinale wijnen verhandeld. Of het nu om de druifluiscatastrofe gaat, economische crisis, de Eerste of Tweede Wereldoorlog – ondanks herhaalde crises stelden de wijnboeren zich steeds weer in de massaproductie. Maar de drastische gevolgen van de overproductie brachten uiteindelijk inzicht.

Vanaf 1970 begon de wijnregio een volledig nieuwe, zeer gedifferentieerde structuur aan te nemen. In de vlakten waar irrigatie mogelijk was, verdrong de winstgevende fruit- en groenteteelt de vroegere wijnvelden. Overal waar de wijnbouw gebieden veroverd had die voor bijzondere kwaliteit en eigen karakter geschikt waren, werden de wijnboeren met een Appellation d’Origine Contrôlée – de hoogste graad van de Franse  Wijnbergcategorieën – beloond. Deze werd echter alleen dan verleend, als de wijnboeren door het planten van betere druivenvariëteiten bewezen hadden dat ze de kwaliteit serieus namen. Zo werden inmiddels vele aromatische variëteiten inheems, zoals de syrah, mourvėdre en grenache noir in leisteen, graniet of kleikalk, en wat de witte variëteiten betreft onder meer de rousanne, marsanne, rolle en viognier. Traditiegetrouw worden ze in de regel met elkaar en met de aanverwante, minder expressieve variëteiten geassembleerd om complexe en evenwichtige wijnen op te leveren.

Landwijnen met karakter

Toen in het midden van de jaren ’80 een nieuwe crisis de wijnsector trof, richtten enkele pioniers in 1987 een vereniging van wijnbouwers op. Ze creëerden de Vin de Pays d’oc, een landwijn met een regionaal karakter en kwaliteitsgarantie. Ze zetten vooral in op de  inter-nationaal populaire wijnsoorten en op de vin de pays geclassificeerde, vruchtbaardere gebieden, waar hogere, maar begrensde opbrengsten toegestaan zijn. Met moderne vinificatietechnieken – met name door temperatuurcontrole – begonnen ze met de productie van onversneden wijnen. Producten die aan de eisen van de markt en de consument beantwoordden – en dat nu nog beter doen als destijds.

In het begin telde het syndicaat tweehonderd leden met een productie van 200.000 hl landwijn. Tot 2007 bestond het uit meer dan duizend bedrijven, die vijf miljoen hectoliter als Vin de Pays d’Oc bestempelden, waarmee men echter de grens van de markt heeft bereikt. De tendens is groeiend. Vanuit het oogpunt van de wijnindustrie is de Languedoc-Roussillon een van de aantrekkelijkste teeltgebieden ter wereld en worden investeerders uit binnen- en buitenland aangetrokken.

Weliswaar ontstonden geleidelijk de tegenwoordige appellations in Roussillon en Langedoc, maar begin jaren ’80 waren er maar weinig boerenbedrijven die overtuigende wijnen bottelden. Van topwijnen kon geen sprake zijn. Het eigenlijke manco van de regio zat in de hoofden van de wijnboeren. Enerzijds had men op basis van de massale wijnproductie een minderwaardigheidscomplex, anderzijds kende men in de Midi geen wijncultuur. Er was destijds nauwelijks een boer die met een goede bordeaux of bourgogne vertrouwd was, en men kon zich al helemaal geen voorstelling maken wat een goede Midiwijn moest zijn.

languedoc 3

Opkomst van goede wijnen

Toen gebeurde het onmogelijke. Begin jaren ’80 streefde een wijn uit Languedoc diverse Crus Classés des Medoc voorbij: Mas de Daumas Gassac, een vin de pays die pas in het jaar 1978 voor het eerst op de markt kwam. Aime Guibert, een vroegere lederfabrikant uit Millau, toonde als eerste het ongelooflijke potentieel van de regio. Hij vertrouwde evenwel hoofdzakelijk op de Bordelaiser cabernet sauvignon.

Symbool van de opbloei en de kwaliteitsomslag werd echter een jonge wervelwind, die in 1985 het toneel van de Midi betrad: Olivier Jullien. Hij zou de wereld bewijzen, dat ook de Languedoc in de positie en van goede wil was om goede wijnen te produceren.Toen hij twintig jaar oud was en hij in Montpellier zijn vinologiestudie begon, kreeg hij de kans een aantal wijnbergen te pachten. Hij greep die kans met beide handen aan en bouwde eigenhandig een kelder, want twee dingen hadden Olivier en de andere pioniers met elkaar gemeen: idealisme en een lege portemonnee.

Met respect voor de schrale percelen en de oude wijnstokken creëerde de jonge wijnbouwers op Mas Jullien een aantal curvées van ongekende dichtheid, ras en expressie. Anderen – zoals Michel Louison met de Chateau des Estanilles – peilden met minimumopbrengsten het potentieel van met name de syhar op de schraalste gronden en gebruikten barriques voor de bereiding. Plotseling stak er een storm van inspiratie op, die tot op heden niet geluwd is.

Integendeel: eerst enkele, maar van jaar tot jaar steeds meer wijnboeren erkenden de mogelijkheden die hun wijnbergen en hun terroir hen boden. Zij zagen in hoe ze moesten handelen om goede wijn te maken, namelijk met de precies dezelfde voortvarendheid die grands crus en crus classes verlangen. Inmiddels verlagen ze niet alleen de opbrengsten en verhogen ze de plantdichtheid bij nieuwe aanplant, maar selecteren ze ook de beste percelen, en de eerste pioniers gaan er al toe over de wijnen gescheiden te bottelen.

Sindsdien produceren Languedoc en Roussillon uitstekende wijnen met een mediterraan karakter. Toch moet men goed weten wat men zoekt, wanneer men wijnen uit Languedoc of Roussillon kiest. In het algemeen werken de wijnboeren namelijk met verschillende kwaliteitsniveaus, die overeenkomen met de leeftijd van de wijnstokken, de ‘grandezza des terroirs’, en met verschillende vinificatiemethoden. Evenals de koper van een auto accepteert dat een bedrijf kleine auto’s, middenklassers en luxe sleeën maakt, moeten de wijnliefhebbers eraan wennen dat hier topwijnboeren zijn, van wie de supercuvées internationaal bejubeld worden, maar dat er ook eenvoudiger wijnen tegen betaalbare prijzen aangeboden worden. En dat heeft ook zijn goede kanten!

BRON: WIJN;
AUTEUR; André Dominé, Eckhard Supp, Ulrich Sautter, Wolfgang Fabbender
UITGEVER: H.F. Ullmann ISBN: ISBN: 978-3-8331-4617-6
Arie Benda, APERITIEF

languedoc 4

Nog geen reacties

Laat een reactie achter

Your email address will not be published.